Porczyk’s Psychedelic Breakfast

Świetny Bartosz Porczyk jako Konrad w „Dziadów Części III” Mickiewicza w reżyserii Michała Zadary

„Dziadów Część III” Adama Mickiewicza w reżyserii Michała Zadary ze sceny Teatru Polskiego we Wrocławiu w ramach 36 Warszawskich Spotkań Teatralnych w Warszawie.

fot. Natalia Kabanow

„Dziady” Adama Mickiewicza to świętość, arcydzieło polskiego dramatu romantycznego. Polscy artyści w różnych czasach mierzyli się z tym dziełem, ale tylko niektóre inscenizacje odcisnęły trwałe piętno w historii polskiego teatru. Ostatnie dziesięciolecia, to dwie słynne realizacje, każda z innego powodu: „Dziady” Kazimierza Dejmka wystawione w Teatrze Narodowym w 1967 r. z Gustawem Holoubkiem katalitycznie odpaliły przesilenie polityczne w Polsce, oraz druga, legendarna z powodu wysokiego poziomu artystycznego inscenizacja Konrada Swinarskiego z 1973 r. z Jerzym Trelą, zrealizowana w Starym Teatrze w Krakowie. W tym czasie pracowali tam: Jerzy Jarocki, Konrad Swinarski i Andrzej Wajda. To był fantastyczny, najlepszy moment tego teatru. Jego artystyczne apogeum, a Konrad Jerzego Treli, do dzisiaj jest wielbiony przez starszych miłośników teatru. 

Pytanie o „Dziady” postawiono kolejny raz z okazji 250-lecia polskiego teatru narodowego. Co można zrobić dzisiaj z tym dramatem? Michał Zadara z artystami z Wrocławia udowodnił, że coś jednak można. Jestem przekonany, że bez względu na różne oceny tego spektaklu, realizacja z Wrocławia już teraz jest postrzegana jako interpretacja znacząca, a przedstawienie będzie wspominane i opisywane jeszcze przez wiele lat. 

Jest po temu kilka ważnych powodów: po pierwsze, była to inscenizacja, której nadano niesamowity rozmach. „Dziadów Część III” pokazano bez skreśleń jako imponujący skalą spektakl, a przecież był to jedynie element całego, monumentalnego, bezprecedensowego przedstawienia wszystkich części dramatu Mickiewicza w całości.

fot. Natalia Kabanow

Po drugie, w przedstawieniu wystąpiło mrowie artystów, w tym prawie cały zespół wrocławskiego teatru oraz zaproszeni goście, a na scenie można było podziwiać około setki kolorowych, idealnie skrojonych i świetnie uszytych kostiumów z epoki (Julia Kornacka i Arek Ślesiński), które wywarły na widzach naprawdę duże wrażenie. Kolejnym elementem godnym docenienia była wspaniała scenografia Roberta Rumasa. Najbardziej podobały mi się staroświeckie, pięknie oddające perspektywę, malowane horyzonty oraz mroczny las pełen starych kłód, pomiędzy którymi odprawiano pogańskie obrzędy.

Do poziomu oprawy plastycznej dopasowali się grający na scenie artyści. Bezsprzecznie główną gwiazdą tego wieczoru był Bartosz Porczyk (Konrad), który zaprezentował ożywczą interpretację Wielkiej Improwizacji. Była to interpretacja świeża, zrozumiała dla młodych ludzi, odarta ze sztampowych symboli, a pokazująca rozterki młodego artysty, który usiłował odnaleźć swoje miejsce w świecie ducha i rzeczywistości. Młody artysta wierzył mocno w siebie i udowodnił, że młodość i talent mogą zdziałać wszystko, co pokazał w kapitalnym fragmencie, kiedy potrafił zagrać nawet na gwiazdach! Jestem przekonany, że ta scena przejdzie do historii polskiego teatru.

fot. Natalia Kabanow

Cały monolog artysty przypomniał mi świetny utwór grupy Pink Floyd „Alan's Psychedelic Breakfast”, gdzie pozornie niepotrzebne dźwięki, chrząkania i odgłosy zwykłej kuchennej krzątaniny splotły się z muzyką w jeden świetny, koncepcyjny utwór. Taka właśnie była Wielka Improwizacja Porczyka, było w niej sikanie do wiadra, malowanie węglem po ścianie, popijanie wina, ale te wszystkie rzeczy po połączeniu z tekstem Mickiewicza w interpretacji Porczyka utworzyły nową, artystyczną wartość. Oprócz kreacji Konrada podobał mi się także Wiesław Cichy w zagranej brawurowo, na granicy możliwości fizycznych artysty, roli Senatora.

Doceniam także fakt, że reżyser nie padł na kolana przed arcydziełem i rozrzedził nieco tradycyjnie towarzyszącą tej sztuce atmosferę powagi przez dodanie wielu akcentów humorystycznych, choćby palenia „trawy” przez Guślarza i Kobietę, czy wyraźny, ironiczny wizerunek urzędników Nowosilcowa.

Nie wszystko w tym spektaklu mi się podobało, wspomnę o dziwnej, chyba z zamysłu pastiszowej scenie muzycznej na Balu u Senatora, niezbyt szczęśliwie ulokowanych w akcji chórkach dzieci, irytującej niekiedy, manierycznej modulacji głosu, słyszanej zwłaszcza u niektórych artystek.

Nie przesadzałbym jednak z surowością oceny. Zadara pokazał dzisiejsze spojrzenie na ten dramat i myślę, że nie ma się co obruszać, że nie było po bożemu.  Nie ma sensu zestawiać  tej realizacji ze wspomnieniem „Dziadów” Konrada Swinarskiego, chociaż jestem przekonany, że Swinarskiemu też by się dużo w tym spektaklu podobało. Przypomnę, że właśnie Swinarski zaskoczył widownię Starego Teatru niesamowitą sceną śmierci syna Pani Rollison, którego wyrzucono z budynku przez prawdziwe okno na ulicę (!). Według świadków, ten obraz wprost wmurował całą widownię w fotele.

Wszystko wskazuje na to, że każde pokolenie musi znaleźć swoje okno, aby przez nie popatrzeć, zrozumieć i pokochać „Dziady”.

Kliknij - ten tekst ma wersję AUDIO

Ciekawy „wrocławski” wywiad z Wiesławem Gerasem o inscenizacji:

Kurzy się!